Ο γάμος ήταν και παραμένει ένας δυνατός θεσμός της κυπριακής κοινωνίας, παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται αυξημένα ποσοστά διαζυγίων και ζευγαριών που συζούν χωρίς να έχουν προβεί στην τελετή του γάμου (είτε θρησκευτικά είτε πολιτικά). Ο γάμος περνά κρίση. Αυτό δεν είναι κάτι το καινούριο. Πιστεύω ότι ο γάμος περνούσε ανέκαθεν κρίση, για αυτό παρατηρούνταν και παλαιότερα καθώς και τώρα ζευγάρια που απλά μένουν μαζί «τυπικά». Δεν επικοινωνούν, δεν περνούν χρόνο μαζί, απουσιάζει η ουσιώδης αγάπη και το χάδι, καθώς και η ερωτική συνεύρεση. Ακριβώς επειδή ο θεσμός της οικογένειας έχει γερές βάσεις στην κοινωνία μας, πολλές φορές η κοινωνική κατάκριση μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη στην απόφαση ενός ζευγαριού να τερματίσει το γάμο του. Επιπλέον, οι δομές της κοινωνίας δεν επιτρέπουν σε μια γυναίκα που είναι μητέρα να είναι οικονομικά αυτόνομη και ανεξάρτητη, ενώ ο πατέρας πολύ πιο εύκολα μπορεί να απαλλαχθεί των ευθυνών του και να προχωρήσει την επαγγελματική του πορεία. Το γεγονός ότι μια μάνα «αναγκάζεται» να έχει εξολοκλήρου την ευθύνη του μεγαλώματος των παιδιών της, είναι ένας παράγοντας που δημιουργεί δεσμούς εξάρτησης.
Η κρίση στο γάμο είναι σίγουρα ένα μεγάλο ερώτημα και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα βιώματα ενός ζευγαριού και την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων. Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές τι είναι εκείνο το οποίο φέρνει τους ανθρώπους σε ένα σημείο όπου δεν υπάρχει πλέον σεβασμός και αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο ως κτήμα τους και ως δεδομένο. Η απουσία της αγάπης είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις σχέσεις των ανθρώπων. Όταν κάποιος δεν σέβεται και δεν αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό, χάνει το σεβασμό του και απέναντι στο ταίρι του. Ο γάμος καταντά πολλές φορές να είναι μια σχέση καταπίεσης, ζήλιας και ανταγωνισμού, σε αντίθεση με την αντίληψη που έχει ένα ζευγάρι στα πρώτα βήματα της σχέσης του. Η εμπλοκή των πεθερικών, συγγενών και γειτόνων, δηλητηριάζει τις σχέσεις και τους ανθρώπους που δεν επιτυγχάνουν να κρατήσουν εκτός του γάμου τους τις απόψεις των υπολοίπων.
Επιπλέον, οι γρήγοροι ρυθμοί της ζωής και οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας οδηγούν τα ζευγάρια στην αποξένωση και την έλλειψη επικοινωνίας. Δεν υπάρχει πλέον ποιοτικός χρόνος μεταξύ των ανθρώπων. Το μεγάλωμα των παιδιών, οι ανάγκες για τα φροντιστήρια και το τρέξιμο προκαλούν κούραση. Η ανάγκη για να ξεφύγει κάποιος/κάποια από την καθημερινή τρεχάλα μπορεί να οδηγήσει και στην αναζήτηση διεξόδων όπως για παράδειγμα την εξωσυζυγική σχέση, κάτι το οποίο δηλητηριάζει άμεσα το γάμο. Τα πολλαπλά ερεθίσματα που υπάρχουν κάνουν ακόμα πιο εύκολη τη λύση της εξωσυζυγικής στέγης, που στην ουσία είναι η ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία και συνεύρεση.
Η σεξουαλική ζωή σήμερα ξεκινά σε νεαρότερη ηλικία. Ως εκ τούτου παρατηρούνται αρκετές «ανεπιθύμητες» εγκυμοσύνες, οπόταν οι γονείς πιέζουν το ζευγάρι να προχωρήσει σε γάμο σε μικρή ηλικία. Ένας τέτοιος γάμος είναι εκ των προτέρων καταδικασμένος σε αποτυχία όταν γίνεται μετά από πολλή πίεση και εξαναγκασμό, κυρίως όταν τα ενδιαφερόμενα μέλη είναι σε πολύ νεαρά ηλικία.
Αν πάρουμε όμως την τελετή του γάμου από την αρχή της ως μια ευλογία του Θεού ή αν θέλουμε του κράτους, για την νομιμοποίηση της σχέσης ενός ζευγαριού, θα δούμε ότι έχει καταλήξει να είναι μια διαδικασία άγχους και προβολής. Από την διοργάνωση και το κάλεσμα μέχρι την προβολή της πιο ευφάνταστης τελετής, καταλήξαμε να τελούμε γάμους ανούσιους. Έχει ξεχαστεί το πιο σημαντικό κομμάτι της όλης τελετής που είναι η ευλογία της αγάπης δυο ανθρώπων και η δέσμευση τους για προσφορά και σεβασμό. Ως αποτέλεσμα, τα ζευγάρια γίνονται δέσμια μιας εικόνας.
Αλεξία Σακαδάκη
Κοινωνικός και Πολιτικός Επιστήμονας